نقش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در اطلاع‌رسانی نسخه‌های خطی ایرانی-اسلامی در سطوح سازمانی، ملی و بین‌المللی بر اساس کارنامه انتشارات در حوزه نسخه‌های خطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، کارشناس مسئول پژوهش سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تهران، ایران.

2 دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: بررسی عملکرد و کارنامه انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه نسخه‌های خطی، به عنوان مهمترین آثار مکتوب فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، در سه سطح سازمانی، ملی و بین‌المللی ضروری است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در اطلاع‌رسانی نسخه‌های خطی ایرانی- اسلامی در سطوح سازمانی، ملی و بین‌المللی بر اساس کارنامه انتشارات در حوزه نسخه‌های خطی است.
روش/رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی و به روش پیمایشی انجام شده است. شیوه گردآوری اطلاعات، سندی و کتابخانه‌ای و ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی است. در این پژوهش نمونه‌گیری صورت نگرفته و تمام منشوراتی که در حوزه نسخه‌های خطی از سال 1313 الی 1398 توسط: 1) مرکز خدمات کتابداری، 2) سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 3) کتابخانه عمومی معارف، 4) کتابخانة ملی ایران، 5) کتابخانۀ ملی پهلوی، 6) سازمان اسناد ملی ایران، 7) سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر شده، بررسی شده است.
یافته‌ها و نتایج: به طور کلی 6 عنوان (57/8 درصد)/ 8 جلد (52/3 درصد) از منشورات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، دو عنوان/ جلد (100 درصد) از منشورات کتابخانه عمومی معارف، 7 عنوان (19/6 درصد)/40 جلد (8/11 درصد) از منشورات کتابخانه ملی ایران، 2 عنوان (45/6 درصد)/10 جلد (90/9 درصد) از منشورات کتابخانۀ ملی پهلوی، 8 عنوان (59/11 درصد)/16 جلد (77/17 درصد) از منشورات سازمان اسناد ملی ایران، و 40 عنوان (04/11 درصد)/169 جلد (03/25 درصد) از منشورات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه نسخه‌های خطی است.
از نتایج یافته‌ها و کارنامه انتشاراتی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می‌توان استنباط نمود فعالیت انتشاراتی این سازمان در حوزه نسخه‌های خطی یکی از اهداف و وظایف مهم و اصلی آن است. با توجه به این ‌که سازمان با بیش از صدها کتابخانه ملی مهم و بزرگ، نهاد آموزشی و پژوهشی و سازمان دولتی و غیردولتی داخلی و خارجی تفاهم‌نامه همکاری دارد که در متن اکثر آن‌ها، سازماندهی، آموزش و انتقال تجربیات در زمینه نسخه‌های خطی جزء بندهای اصلی است، انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در زمینه اطلاع‌رسانی نسخه‌های خطی ایرانی اسلامی، در سطح ملی و بین‌المللی عملکرد چشمگیر و کارنامه درخشانی ندارد و نتوانسته است از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود استفاده نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of National Library and Archives of Iran in Informing on Iranian-Islamic Manuscripts in Organizational, National and International Levels Bases on the Publication Profile of Manuscripts

نویسندگان [English]

  • Ali Sadeghzadeh Vayghan 1
  • Azam Najafgholinejad 2
1 Ph.D., Knowledge and Information Science, Research Expert of National Library and Archives of I.R. of Iran, Tehran, Iran
2 Ph.D., Knowledge and information science, Assistant Professor, National library and archives of I.R. of Iran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective: It is necessary to examine the performance and publishing record of publications of the National Library and Archives of Iran (NLAI) in the field of manuscripts, as the most important written works of Iranian-Islamic culture and civilization, at three organizational, national and international levels. The aim of the present research is to investigate the role of the NLAI in providing information on Iranian-Islamic manuscripts at organizational, national and international levels based on the record of publications in the field of manuscripts.
Research Method/Approach: The present research is applied and conducted by survey method. The method of collecting data was documentary and library method, and the tool for collecting data was a checklist. In this research, sampling was not done and all the publications in the field of manuscripts from 1934 to 2019 published by: 1) Library Services Center, 2) Organization of Cultural Documents of the Islamic Revolution, 3) Ma'aref Public Library, 4) National Library of Iran, 5) Pahlavi National Library, 6) National Archives Organization of Iran, 7) National Library and Archives of Iran, were reviewed.
Findings and Conclusions: In general, 6 titles (8.57 percent) / 8 volumes (3.52 percent) of the publications of the Organization of Cultural Documents of the Islamic Revolution, two titles / volumes (100 percent) of the publications of the Ma'aref Public Library, 7 titles (6.19 percent)/ 40 volumes (11.8 percent) of the publications of the National Library of Iran, 2 titles (6.45 percent)/ 10 volumes (9.90 percent) of the publications of the Pahlavi National Library, 8 titles (11.59 percent)/ 16 volumes (17.77 percent) of the publications of the National Archives Organization of Iran, and 40 titles (11.04 percent)/169 volumes (25.03 percent) of the publications of the NLAI are in the field of manuscripts.
It can be inferred from the conclusions of the findings and the publishing record of the NLAI that the publishing activity of this organization in the field of manuscripts is one of its important and main goals and tasks. Since the NLAI has collaboration agreements and conventions with hundreds of main great national and international organizations, educational and research institutions and domestic and foreign governmental and non-governmental organizations, focusing on organization, education and transmission of information on manuscripts, its publications on informing about Iranian-Islamic manuscripts have not been in an acceptable rank and with a rich profile in the national and international levels, it has not used the potential possibilities in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Library and Archives of Iran
  • manuscripts
  • publication
  • Iran
  • information dissemination
آصف‌آگاه (حسینی اشکوری)، محمدرضا (1387). فهرستواره نسخه‌های خطی و عکسی مرکز احیاء میرات اسلامی. قم: مرکز احیاء التراث ‌الاسلامیه.
تیموری‌خانی، افسانه؛ اکبری داریان، سعیده؛ کشاورز میرزامحمدی، فتح‌الله (1390). تحلیل اطلاعات نسخه‌شناختی نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 22(3)، (پیاپی 87)، 46-55.
درایتی، مصطفی (1390). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا: جلد اول). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
رحیمی‌ریسه، احمدرضا (1388). مقدمة مترجم. در: گنجینه‌های دست‌نویس‌های اسلامی در جهان (جلد یکم: آذربایجان ایتالیا). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. 13-20.
رستمی، فاطمه؛ محمدی، مهدی؛ طالعی، عبدالحسین؛ زارعی، عیسی (1396). وضعیت خدمات‌دهی در بخش نسخ خطی کتابخانه‌ها. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 28(1)، (پیاپی 109)، 147-162.
صادق‌زاده وایقان، علی (1400). محدث‌نامه: احوال و آثار سیدجلال‌الدین حسینی ارموی. قم: کتابشناسی شیعه؛ تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
عظیمی، حبیب‌الله (1396). نسخه‌نامه (کانون‌های استنساخ، عناصر نسخه‌شناسی، رویه‌های فهرست‌نویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه‌ها). مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
فهرست موضوعی نسخه‌های خطی عربی در ایران (1369). آینه پژوهش، 1(1)، (پیاپی 1)، 41-42.
کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (1383). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
کسائی، سیدعلی (1383). نسخه‌های خطی اسلامی در جهان. فصلنامه کتاب، 15(1)، (پیاپی 57)، 136-144.
کشاورز میرزامحمدی، فتح‌الله (1387). نسخه‌های خطی در کتابخانه ملی ایران. کتاب ماه کلیات، 12(1)، (پیاپی 133)، 87-82.
کیانی‌هفت‌لنگ، کیانوش (1385). «سازمان اسناد ملی ایران». در: دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (جلد دوم). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. 990-994.
هاشم‌پور، مرتضی (1383). سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. در: کتاب کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: تماشاگران، عصر توسعه دانش، 12-19.